Secesja - ornamentyka na kamienicach, kościołach, portalach, nagrobkach i innych (część druga)

Już wcześniej prezentowałam ornamentykę na kościołach, budynkach, nagrobkach i innych częściach elementów budowniczych - TUTAJ.
Pisałam też o secesyjnych witrażach, dwukrotnie o secesji w metalu.
Dzisiaj przedstawiam ornamentykę budowlaną; to bardzo ciekawy temat. Zdjęcia pochodzą z moich własnych zbiorów.

Przypomnę, że secesja to styl w sztuce i kulturze przełomu XIX i XX wieku. Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są: płynne, miękkie, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria oraz subtelna pastelowa kolorystyka.
Secesję można odnaleźć w w witrażach, malarstwie, metaloplastyce, w zdobieniach portali i kamienic.
Zaczynam od pięknie zdobionego pałacu w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie:

Secesja - ornamentyka na kamienicach, kościołach, portalach, nagrobkach i innych (część pierwsza)

O secesji pisałam już kilka razy.
Przedstawiałam secesyjne witraże - TUTAJ  oraz "metalową" secesję - TUTAJ.
Przypomnę, że secesja to styl w sztuce i kulturze przełomu XIX i XX wieku. Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są: płynne, miękkie, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria oraz subtelna pastelowa kolorystyka.
Secesję można odnaleźć w w witrażach, malarstwie, metaloplastyce, w zdobieniach portali i kamienic.

Krótki przegląd secesyjnych budynków zaczynam od pięknej secesyjnej kamienicy przy Rynku Głównym w Krakowie.  Niezwykła kamienica usytuowana w pobliżu Kościoła Mariackiego robi duże wrażenie zarówno na turystach, jak i na mieszkańcach Krakowa.
Tak jest ze wszystkimi secesyjnymi budynkami w Polsce i na świecie.
Są to pełne uroku i wdzięku, niepowtarzalne pod względem architektonicznym budowle. Podobne są chociażby tablice epitafijne, których kilka pokażę w tym poście. Motywy kwiatowe przedstawione na nich dają zaskakujące efekty.

 Secesyjna kamienica przy Rynku Głównym w Krakowie:

Czwarty kopiec Krakowa

Kiedy kilka lat temu byłam na wycieczce poświęconej dworkom 
i pałacom znajdującym się w Nowej Hucie, przewodnik wspomniał, że wzniesienie, na którym znajduje się cmentarz kalwiński w Łuczanowicach, jest nazywane czwartym kopcem Krakowa. 

Dwór Żeleńskich w Łuczanowicach

Od XVI do XIX wieku wieś Łuczanowice należała do rodziny Żeleńskich z Żelanki, która mieszkała w starym, nieistniejącym już dworze. Ostatnim właścicielem był dziadek Tadeusza Boya Żeleńskiego. Boy Żeleński często tu bywał; dwór był również odwiedzany przez Kossaka, Wyczółkowskiego, Malczewskiego, Sanguszków i wiele innych znakomitości. Ich nazwiska zostały zapisane w zachowanej do dziś w księdze gości.

Cmentarz kalwiński w Łuczanowicach

Od XVI do XIX wieku wieś Łuczanowice (obecnie należąca do krakowskiej dzielnicy Nowa Huta) należała do rodziny Żeleńskich z Żelanki.

Żeleńscy początkowo przystali do Braci Polskich, a potem zostali kalwinami mocno propagującymi nową wiarę. Od 1591 roku we dworze w Łuczanowicach odbywały się w kaplicy nabożeństwa protestanckie. W 1636 roku odbył się zjazd dysydentów religijnych wyznania augsburskiego i kalwińskiego, na którym zawarto unię.

Gminę w Łuczanowicach zamknięto wyrokiem trybunalskim w 1687 roku, jednak nabożeństwa dalej się odbywały, lecz nieoficjalnie. Była to jedyna protestancka kaplica w okolicy, która zachowała się dzięki temu, że była poza Krakowem. W Krakowie wszystkie kaplice i kościoły protestanckie zamknięto. 

W 1787 roku Marcjan Żeleński zbudował nowy dwór i założył kalwiński cmentarz na wzgórzu, gdzie pochował szczątki swoich przodków.

Po wojnie cmentarz stopniowo ulegał dewastacji. Został odrestaurowany w 1993 roku dzięki staraniom krakowskiego zboru ewangelickiego przy ul. Grodzkiej.
Nagrobków było oczywiście więcej, lecz zostały zniszczone.

Obecnie cmentarz jest miejscem wrześniowych nabożeństw ekumenicznych.