poniedziałek, 30 kwietnia 2012

Nowy cmentarz żydowski w Krakowie - część pierwsza

Z końcem XVIII wieku cmentarz przy bożnicy Remu został zamknięty, zaś nowy, funkcjonujący do dziś, powstał poza granicami Kazimierza. Został on założony w 1800 roku na gruncie zakupionym przez gminę żydowską od Augustianów. W 1836 roku teren został powiększony o dalszy kawałek zakupiony od zakonników.

Z macew, które zostały odnalezione na terenie dawnego cmentarza w Płaszowie, zniszczonego podczas drugiej wojny światowej, zbudowano mur otaczający nowy cmentarz.

Aron Epstein był synem cadyka Kalonimusa Kalmana Epsteina i zięciem Jakuba Izaaka Horowica z Lublina. W 1815 przy ulicy Józefa założył pierwszą chasydzką bożnicę w Krakowie zwaną Reb Arons Klaus. Jako cadyk aktywnie rozszerzał działalność ojca. Nie miał dzieci. Zmarł w Krakowie. Jest pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej. Jego macewa została zniszczona podczas II wojny światowej. W 1973 wystawiono nowy nagrobek wykonany z piaskowca.
Nagrobki Kalmana i Arona Epsteinów z charakterystycznymi prośbami i życzeniami ludzi spisanymi na kartkach.
Powszechnym motywem pojawiającym się na nagrobkach jest złamane drzewo - symbol śmierci tragicznej, uschnięte kwiaty, na macewach kobiet i dziewczynek często pojawiają się kwiaty.
Lew jest biblijnym symbolem pokolenia Judy. Jeleń wskazuje na osoby z pokolenia Naftalego.
Wycinanka żydowska z motywem jelenia zaprojektowana przez Martę Gołąb, specjalizującą się w  wycinance żydowskiej, dla jej partnera życiowego Tadeusza Halkowskiego w 2009 roku.
Na macewach często pojawiają się piękne ozdoby z motywami roślinnymi i zwierzęcymi.
Często pomysły na dekorację były czerpane z tradycji chrześcijańskiej. Gdy np. na cmentarzach chrześcijańskich pojawiła się moda na kapliczki, podobne pomniki pojawiały się na cmentarzu żydowskim. Tradycja czczenia pamięci zmarłych za pomocą kamyków jest bardzo żywa. Pojawiają się jednak na nagrobkach zwykłe znicze, kwiaty i wieńce, również kasztany czy muszle.
Tradycja nakazywała, aby napisy na macewach były w języku hebrajskim. Jednak z czasem tworzono je zarówno w języku hebrajskim, jak i w polskim. Często można spotkać napisy wyłącznie polskie.
Na niektórych macewach nie ma żadnych symboli religijnych; są to groby ateistyczne. Taki pomnik ma np. młody malarz Maurycy Gottlieb, uczeń Jana Matejki. Paleta z farbami wskazuje na jego zawód.




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz