piątek, 25 listopada 2011

Cmentarz kalwiński w Łuczanowicach

Od XVI do XIX wieku wieś Łuczanowice (obecnie należąca do krakowskiej dzielnicy Nowa Huta) należała do rodziny Żeleńskich z Żelanki.
Żeleńscy początkowo przystali do Braci Polskich, a potem zostali kalwinami mocno propagującymi nową wiarę. Od 1591 roku we dworze w Łuczanowicach odbywały się w kaplicy nabożeństwa protestanckie. W 1636 roku odbył się zjazd dysydentów religijnych wyznania augsburskiego i kalwińskiego, na którym zawarto unię.

Gminę w Łuczanowicach zamknięto wyrokiem trybunalskim w 1687 roku, jednak nabożeństwa dalej się odbywały, lecz nieoficjalnie. Była to jedyna protestancka kaplica w okolicy, która zachowała się dzięki temu, że była poza Krakowem. W Krakowie wszystkie kaplice i kościoły protestanckie zamknięto. 

W 1787 roku Marcjan Żeleński zbudował nowy dwór i założył kalwiński cmentarz na wzgórzu, gdzie pochował szczątki swoich przodków.


Po wojnie cmentarz stopniowo ulegał dewastacji. Został odrestaurowany w 1993 roku dzięki staraniom krakowskiego zboru ewangelickiego przy ul. Grodzkiej.

Nagrobków było oczywiście więcej, lecz zostały zniszczone.
Obecnie cmentarz jest miejscem wrześniowych nabożeństw ekumenicznych.

piątek, 18 listopada 2011

Kopiec Wandy

Kim była Wanda? Według naszych najstarszych polskich kronikarzy była normalną, jak na tamte czasy władczynią, która walczyła w obronie swych ziem, odpierała ataki Germanów i innych obcych państw, żyła długo i szczęśliwie.

Według Galla Anonima była córką Kraka, który był Czechem. Miał on trzy córki. Każda z nich była założycielką jakiegoś miasta. Wanda założyła Kraków, a jej dwie siostry były założycielkami Pragi i Kłodzka.

Wątek melodramatyczny związany z jej śmiercią, utonięciem, by nie wyjść za mąż za Niemca, pojawia się dużo później.

Kopiec Wandy jest starszy od Kopca Krakusa o 2500 lat. Obok niego płynęła kiedyś Wisła. W czasach Chrystusa istniała tu celtycka osada.

Pomnik znajdujący się na szczycie kopca został zaprojektowany przez Jana Matejkę.

piątek, 11 listopada 2011

Wiersz ortograficzny z h i ch - Rady z humorem

Rady z humorem

Chodź boso po piachu i chlupocz się w morzu,
Działaj chyżo, z ochotą, ale nie z pośpiechem,
Unikaj harmidru, horrorów, hałasu,
Zachwycaj się dźwięcznym i huczącym echem.

Nie zniechęcaj się pechem oraz błahostkami,
Nie bądź hardy, zuchwały, a także nachalny,
Wędruj piechotą aż po sam horyzont,
Nie chadzaj po górach, gdy wieje halny.


piątek, 4 listopada 2011

Dwór Badenich w Wadowie (część pierwsza)

W 1874 roku wieś Wadów kupił Józef  Badeni wraz z żoną Heleną z Wężyków. To właśnie Badeni kazał wybudować dwór według projektu Antoniego Łuszczkiewicza; dwór w stylu klasycystycznym zachował się do czasów obecnych razem z przyległym parkiem.
W 1882 roku właścicielami Wadowa zostali Helena (primo voto Badeniowa) i Kazimierz Morawscy. W 1892 roku dwór i wieś przeszły w ręce Kazimierza Morawskiego seniora i Kazimierza Mariana Morawskiego, a w 1930 wieś wraz dworem stała się własnością Zofii Kulinowskiej.
Nad głównym wejściem znajduje się zawołanie (napis) „Z darów bożych”. Dawniej dwory często miały podobne zawołania.

Dwór przetrwał w dobrym stanie do czasów kapitalizmu, ponieważ znajdowało się w nim przedszkole. Po usunięciu przedszkola rozpoczęło się jego stopniowe podupadanie.