Bazylika jest pod wezwaniem Matki Bożej Wniebowziętej i św. Wacława. (kult św. Wacława w średniowieczu był powszechny, był to władca Czech, który przyjął chrześcijaństwo; nie było wtedy żadnego świętego w Polsce, dlatego św. Wacław był popularny).
Cystersi przybyli do Polski w 1222 lub 1225 roku, są dwie wersje daty ich przybycia.
Cystersi są odłamem zakonu rodziny benedyktyńskiej; ich głównym zajęciem jest kontemplacja.
Dlaczego osiedlili się w Mogile?
Tutaj była żyzna ziemia i to, co najważniejsze, czyli woda. Mogiła leży nad rzeką Dłubnią.
Sami zbudowali kościół w Mogile według stworzonego przez cystersów stylu cysterskiego. W swoich kościołach kładli nacisk na skromność, ograniczali przepych.
Styl cysterski czerpie ze stylu romańskiego i z gotyku. W Mogile cechą charakterystyczną dla gotyku jest materiał, czyli cegła, a także okna, wprawdzie małe (cecha stylu romańskiego), ale zakończone ostrołukowo. Typowe dla stylu romańskiego są okrągłe okna umieszczone pomiędzy dwoma oknami ostrołukowymi.
Krużganki – pochodzą z XIV wieku, współfundatorem był Kazimierz Wielki. Są zbudowane w stylu przejściowym, przykładem jest portal uskokowy – połączenie stylu gotyckiego (portal kończy się ostrołukowo i jest z cegły) i romańskiego; pozostałe elementy są zbudowane w stylu romańskim).
Mają sklepienie krzyżowo-żebrowe. Polichromia jest dziełem Stanisława Samostrzelnika. Był on mnichem cysterskim. Początek jego działalności artystycznej datuje się na 1506 rok. Nie wiadomo, czy miał w zakonie status brata czy ojca. Najwybitniejszy polski malarz doby renesansu. Jego protektorami byli biskup Tomicki i rodzina Szydłowieckich. Oni w pewnym sensie go wypożyczyli; doprowadzili do tego, że choć był mnichem, mieszkał w Krakowie i tu tworzył. Był w stanie wykonać wszystkie rodzaje malarstwa, np. freski, malarstwo sztalugowe.
W krużgankach znajduje się obraz Jezusa Ukrzyżowanego jego autorstwa; jest tu wrażenie przestrzeni, co jest cechą malarstwa renesansowego. Na podstawie zachowanych fresków odtworzono w krużgankach pozostałe.
W zakonach cysterskich duży nacisk kładziono na ubóstwo. Z tego powodu klasztor w Mogile zimą nie był opalany. Budowano kalefaktoria poniżej poziomu. Były to wspólne sale do spania dla mnichów zimą. Skromność i prostota przejawiała się również w strojach cystersów, początkowo były to zwykłe, skromne habity w szarym kolorze, dopiero z czasem zastąpiono je habitami w kolorze białym.
Zakon Cystersów jako pierwszy wprowadził pojęcie kapituły. W Mogile znajduje się kapitularz mający cechy zarówno gotyckie, jak i romańskie.
Gdy Cystersi przybyli do Mogiły, panował tu jeszcze kult pogański. Szerzenie chrześcijaństwa nie było celem zakonu, dlatego postanowiono powołać kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja, który miał się opiekować mieszkańcami Mogiły.
Kościół był budowany w I połowie XIII wieku. Jest bazyliką w sensie architektonicznym – jest kościołem trójnawowym, a nawa środkowa jest wyższa od bocznych. Polichromia nawy głównej i bocznych pochodzi z 1918 roku; jej autorem jest Jan Bukowski.
Jeśli chodzi o transept, zachowała się polichromia Stanisława Samostrzelnika – Jezus ukrzyżowany oraz dwóch złoczyńców. Również przy kaplicach bocznych znajduje się polichromia Samostrzelnika. W ołtarzu głównym zachował się fresk artysty – Zwiastowanie Maryi Panny.
Każdy kościół cysterski nosił wezwanie Matki Bożej i w każdym kościele cysterskim po prawej stronie od wejścia znajdował się ołtarz Matki Boskiej. W Mogile również po prawej stronie od wejścia znajduje się ołtarz Maryi.
Inną charakterystyczna cechą kościołów cysterskich były kaplice bliźnie. W Mogile pierwsza jest poświęcona czołowemu świętemu cysterskiemu – św. Bernardowi, druga jest poświęcona trzem pozostałym świętym cysterskim.
W kościele znajduje się również rzeźba Jana Michała z Urzędowa (najwybitniejszy artysta doby manieryzmu).
Mogiła słynie z sanktuarium Jezus Ukrzyżowanego. Jest to krzyż słynący łaskami, który początkowo znajdował się w nawie głównej. W XVII wieku urządzono obecne sanktuarium; fundatorem kaplicy był Żółtowski. Tradycja mówi, że nurty rzeki Dłubni wyrzuciły krucyfiks na brzeg w Mogile. Obecna rzeźba jest z I połowy XV wieku. Pierwotnie rzeźba miała rzeźbione włosy; po pożarze wykonano perukę z naturalnych włosów. Obecny wystrój kaplicy pochodzi z XVIII wieku; została ona odbudowana po pożarze. Z pierwotnej kaplicy zachowały się tylko wejściowe kraty.
Zdjęcie ze strony wikipedia.org
 |
| Obraz Stanisława Samostrzelnika w krużgankach klasztoru |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz