Styl klasycystyczny w wybranych budowlach Krakowa

Wiem, że taki temat może się wydawać bardzo nieciekawy. Byłam na wycieczce po Krakowie i częściowo od przewodnika dowiedziałam się więcej na temat klasycyzmu w Krakowie. Pokazał nam budynki z tego okresu, zwrócił naszą uwagę na zdobienia na pałacach czy kamienicach. Poza tym lubię poznawać style architektoniczne.
Klasycyzm to styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian i Greków. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w pierwszej połowie XVIII wieku.
W klasycyzmie wzorowano się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia; kopiowano elementy architektury starożytnej; oszczędnie stosowano zdobnictwo; jeżeli się pojawia, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego.
W Krakowie budowli klasycystycznych powstało niewiele. Było to spowodowane względami finansowymi. Kraków był wtedy zniszczony wojnami, pożarami; był po prostu biednym miastem.

Byłam na wycieczce z przewodnikiem PTTK, który pokazał nam budowle z tej epoki. Oto niektóre z nich:
Pałac Zbaraskich (Potockich) powstał w 1540, kiedy to połączono i przebudowano na magnacką rezydencję dwie sąsiednie gotyckie kamienice z XIV wieku.

Gdy obiekt był w posiadaniu Zbaraskich, dokonano gruntownej jego przebudowy w celu nadania budynkowi modnych wówczas cech stylowych. Kolejna przebudowa rezydencji miała miejsce w latach 1778-1783 i dokonana została z polecenia ówczesnego właściciela, hr. Eliasza Wodzickiego. Architekt Ferdynand Nax nadał wtedy pałacowi cechy stylu wczesnoklasycystycznego. 

Pałac jest ozdobiony typowymi dla klasycyzmu motywami. Są to wieńce, girlandy, kwiaty.

Mieści się przy Rynku Głównym nr 20.

Według wielu przewodników internetowych, stron poświęconych historii i zabytków Krakowa  klasycyzm w Krakowie jest reprezentowany przede wszystkim przez pałace rodziny Wodzickich. O pałacu Wodzickch w Kościelnikach (Kościelniki należą teraz do dzielnicy Nowa Huta) można przeczytać TUTAJ. Ten pałac również został przebudowany w stylu klasycystycznym zgodnie z ówczesną modą.
Pałac Wodzickich w Krakowie to wczesnoklasycystyczny pałac z bogato dekorowaną fasadą powstały około 1780 roku z połączenia dwóch kamienic i przebudowany na pałac przez starostę krakowskiego Przebendowskiego. Pałac znajduje się przy ul. św. Jana 11. Po pożarze z 1781 roku został zakupiony przez Franciszka Wodzickiego i przebudowany zgodnie z projektem Jana Ferdynanda Naxa.

Frontowa elewacja pałacu jest symetryczna, cechuje się siedmiopolowym podziałem, którego rytm wyznaczają okazałe pilastry oraz wspaniała attyka w typie balustrady z wazonami. Na szczycie attyki znajduje się wielki kartusz z herbem rodu Wodzickich (Leliwa) otoczony rzeźbami postaci mitologicznych. A do tego mnóstwo kwiatowych zdobień - girlandy, wieńce. Jest podobny do Pałacu Zbaraskich, ponieważ projektował go ten sam architekt.

Herb Wodzickich - Leliwa

Pałac był siedzibą Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich. Obecnie jest pusty.

Pałac Małachowskich (Rynek Główny nr 30) powstał z połączenia i przebudowy trzech kamienic. Były to kamienice: Cyglarowska, Kortynowska i Ryntowska. Pałac powstał w drugiej połowie XVIII wieku dla Piotra Małachowskiego, wojewody krakowskiego. Małachowski przekazał go w testamencie swojej żonie - Tekli z Wodzickich, a ta, z kolei, swojemu bratu hrabiemu Józefowi Wodzickiemu. W rękach rodziny pozostawał do 1911 roku.

W epoce klasycyzmu nie powstał w Krakowie żaden kościół. Powstał na początku XIX wieku kościół w Pleszowie, ale Pleszów nie należał wówczas do Krakowa.
Obecny pleszowski kościół został zbudowany na początku XIX wieku w stylu klasycystycznym (jest to jedyny kościół w stylu klasycystycznym w Krakowie); został zaprojektowany przez księdza Sebastiana Sierakowskiego; ufundowany przez rodzinę Czartoryskich. Więcej na temat pleszowskiego kościoła można przeczytać TUTAJ
 Niektóre świątynie były przebudowywane w stylu klasycystycznym. Właśnie kościół św. Jana (na poniższym zdjęciu) został przebudowany w stylu klasycystycznym.

Hotel pod Różą to najstarszy hotel Krakowa. Od XVII wieku przyjmuje najznamienitszych gości. Zatrzymywali się tu, między innymi, car rosyjski Aleksander I, wielki książę Konstanty, Franciszek Liszt i Honoré de Balzac.

Uwagę zwraca przede wszystkim piękny renesansowy portal.

Z początkiem XIX wieku budynek kupił Jan Szydłowski, który przeprowadził remont kapitalny. Fasada budynku została częściowo przebudowana w stylu klasycystycznym. Częstym motywem są rogi obfitości i stylowe draperie nad oknami. 

W górnej części portalu znajduje się łacińska sentencja: STET DOMUS HAEC, DONES FLUCTUS FORMICA MARINOS EBIBET ET TOTUM TESTUDO PERAMBULET ORBEM (Niech dom ten przetrwa w tak odległe lata, dopóki mrówka morza nie wypije, a żółw całego nie obieży świata).

Kamienica pod Murzynami (zwana również kamienicą Pod Etiopy lub Sub Aethiopibus) –  znajduje się przy ul. Floriańskiej 1, na rogu placu Mariackiego.

Nazwa "Pod Etiopy" nawiązuje do nazwy mieszczącej się tu na początku XVI wieku apteki. Pierwsze, narożne piętro wspiera pochodząca z XVI wieku płaskorzeźba przedstawiająca dwóch Murzynów.

 Po pożarze w 1821 kamienica została odbudowana i wtedy dodano trzecie piętro połączone z całością. Można tu zauważyć zdobienia charakterystyczne dla klasycyzmu: wazony, kwiaty, girlandy.

A teraz dwie kamienice przy ulicy Kanoniczej. Dom nr 11 powstał w I połowie XV wieku.  W XVIII stuleciu dobudowano drugie piętro, natomiast przebudowa zrealizowana w stylu klasycystycznym w latach 1830–1836 zadecydowała o aktualnym wyglądzie budynku. Fasadę zdobi biegnący nad parterem fryz z orłami napoleońskimi. Kamienicę przebudował wtedy architekt Ignacy Hercok.

Kamienica nr 19 w latach 1537-40 została przebudowana z inicjatywy J. Wilamowskiego, w wyniku czego powstała reprezentacyjna rezydencja w stylu renesansowym. W latach 80. XVI wieku S. Krasiński ufundował na drugiem piętrze kaplicę św. Stanisława. Jest to jedyna zachowana do dziś kaplica w pałacach kanoników krakowskich. Dom został zniszczony w 1768 roku. W latach 1778-90 Jan Kanty Wodzicki przebudował go w stylu klasycystycznym. 

Jest tu wiele zdobień charakterystycznych dla klasycyzmu: kwiaty, wstęgi, girlandy.