Pałac Wodzickich w Krakowie przy ulicy św. Jana 11

Pałace rodziny Wodzickich były przebudowywane w XVIII wieku w modnym wówczas stylu klasycystycznym. Znana w Małopolsce i zamożna rodzina Wodzickich mogła sobie na takie zmiany pozwolić.




Klasycyzm to styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian i Greków. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w pierwszej połowie XVIII wieku.
W Krakowie nie powstała w tym czasie żadna budowla klasycystyczna; nie zbudowano nawet żadnego kościoła (podczas gdy w okresie baroku zbudowano około 25 nowych kościołów); dokonywano jedynie przebudowań. Było to spowodowane względami finansowymi. Kraków był wtedy zniszczony wojnami, pożarami; był po prostu biednym miastem. 
Mimo to rodzina Wodzickich przebudowywała swoje pałace w modnym wówczas stylu klasycystycznym. Tym samym jej pałace stały się najbardziej reprezentatywnymi dla stylu klasycystycznego w Krakowie.
Zaprezentuję pałac Wodzickich przy ulicy św. Jana 11 w Krakowie.

W XVIII wieku pałac został przebudowany w stylu klasycystycznym. Warto zwrócić uwagę na piękne zdobienia kwiatowe. Znajdują się one w wielu miejscach pałacu Wodzickich. Innym pałacem, o którym należy wspomnieć, jest pałac Wodzickich w Kościelnikach (obecnie jest to teren Nowej Huty); pisałam o nim TUTAJ.

W klasycyzmie wzorowano się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia; kopiowano elementy architektury starożytnej; oszczędnie stosowano zdobnictwo; jeżeli się pojawia, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego. I takie właśnie zdobienia można zobaczyć na fasadzie pałacu.

Pałac Wodzickich w Krakowie to wczesnoklasycystyczny pałac z bogato dekorowaną fasadą, który powstał około 1780 roku z połączenia dwóch kamienic i przebudowany na pałac przez starostę krakowskiego Przebendowskiego. 

Pierwotny pałac, zwany niekiedy Pałacem Przebendowskich, powstał w tym miejscu około 1741 roku w wyniku połączenia i przebudowy dwóch sąsiadujących ze sobą gotyckich kamieniczek. Zachowały się z nich dwa portale z XV i XVI w. Wzniesiona wtedy budowla była rozłożona na planie prostokąta i ustawiona równolegle do ulicy.

Wstęgi, róże, girlandy - tych zdobień jest dużo.

Jeśli chodzi o kwiaty, to róża jest chyba najczęściej występującym ornamentem.

Charakterystyczne dla tego stylu są kokardy i wstęgi; widać je na poniższym zdjęciu.

Piękna girlanda z kwiatów to typowy ornament w stylu klasycystycznym (na zdjęciu poniżej).

Po pożarze z 1781 roku pałac został zakupiony przez Franciszka Wodzickiego i przebudowany według projektu Jana Ferdynanda Naxa. Frontowa elewacja pałacu jest symetryczna, cechuje się siedmiopolowym podziałem, którego rytm wyznaczają okazałe pilastry oraz imponująca attyka w typie balustrady z wazonami. Na szczycie attyki znajduje się wielki kartusz z herbem rodu Wodzickich (Leliwa), który jest otoczony rzeźbami (m.in. Diany). Dobrze zachowały się również wnętrza pierwszego piętra budynku, gdzie znajdują się oryginalne stiuki, polichromie, boazerie, intarsjowane posadzki i kominek. Niestety wnętrza nie można zobaczyć. Pałac jest niezamieszkały i pewnie dlatego niszczeje. Podobno są jakieś spory własnościowe i z tego powodu nie można go odnawiać. 
Na tym zdjęciu dobrze widać kartusz z herbem rodu Wodzickich; Leliwa jest na środku - w błękitnym polu widnieje złoty półksiężyc, a nad nim gwiazda. (Tutaj oczywiście nie ma kolorów niebieskiego i złotego).

Herb Wodzickich - Leliwa

Na szczycie budowli widać zdobienia w postaci wazonów z kwiatami, bardzo charakterystyczne dla tego stylu.

Kartusz z herbem rodziny Wodzickich jest otoczony postaciami mitologicznymi. Piękna jest attyka w typie balustrady z wazonami.

Z pałacem Wodzickich wiążą się pewne wydarzenia historyczne. W 1830 roku rezydencja należała do Stanisława Wodzickiego, prezesa Senatu Rządzącego Rzeczypospolitej Krakowskiej. Był on uważany za zwolennika polityki Metternicha i dlatego w grudniu owego roku przed pałacem zebrała się ogromna manifestacja ludności domagającej się ustąpienia Wodzickiego z zajmowanego stanowiska, co też niebawem nastąpiło.

Przy ulicy św. Jana znajduje się kościół pw. św. Jana, również przebudowany w stylu klasycystycznym. 

A po drugiej stronie, u wylotu ulicy św. Jana, znajduje się kościół pijarów.

 Może w tych kościołach bywała dawniej rodzina Wodzickich.

To wielka szkoda, że niezamieszkały Pałac Wodzickich niszczeje. Wszystko w rękach spadkobierców; miasto nic nie może zrobić.

Widok z ulicy św. Jana. W głębi widać rynek, a na nim Sukiennice.