Dworek Białoprądnicki w Krakowie

Odwiedzałam Dworek Białoprądnicki kilkakrotnie z okazji spotkań poetyckich. Nie wiedziałam jednak, że jest z nim związanych tak wiele ciekawych i cennych informacji. Postanowiłam to miejsce opisać.

Dworek Białoprądnicki powstał w miejscowości Biały Prądnik w latach 1505-1550 jako letnia rezydencja zbudowana przez Kanclerza Wielkiego Koronnego biskupa Samuela Maciejowskiego; willa tętniła życiem i była miejscem spotkań wielu wybitnych ludzi epoki renesansu: dyplomatów, poetów, myślicieli.

Dworskimi ścieżkami przechadzali się np. Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Jan Kochanowski napisał nawet odę na pamiątkę pobytu w dworku zatytułowaną „Do wsi Promnik”. To tutaj ponoć zatrzymał się Tadeusz Kościuszko przed bitwą pod Racławicami. W końcu – w tym miejscu swoje pracownie mieli Olga Boznańska i Jacek Malczewski. Nie sposób wymienić wszystkich ciekawostek.

Początki dworku sięgają pierwszej połowy XVI wieku. Biskup krakowski Samuel Maciejowski zbudował rezydencję w stylu włoskiej willi. Bywali tu Stanisław Orzechowski, Łukasz Górnicki. Tu też została oparta akcja "Dworzanina Polskiego" Łukasza Górnickiego.

Największy okres rozwoju i rozbudowy, willa przeżywała do czasu Konfederacji Barskiej, czyli do 1768 roku.

W latach 1550-1560 działalność biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego przyniosła uzupełnienie wnętrz i utworzenie niewielkiego systemu obronnego. Kolejne elementy architektoniczne przynależące do dworu, wybudowano w latach 1665-1669.

"Potop szwedzki", Konfederacja Barska czy konfiskata posiadłości przez rząd austriacki sprawiły, że willa była wielokrotnie niszczona i grabiona przez co cały czas traciła na swoim uroku. W połowie XIX wieku cały teren posiadłości oraz przynależący park, został podzielony na kilka części i przydzielony różnym właścicielom.

Burzliwe były dzieje dworku. Obecny wygląd dworku pochodzi z XVIII wieku, gdy przebudowano go w stylu klasycystycznym.

Na terenie Dworku Białoprądnickiego zatrzymał się wraz ze swoim wojskiem Tadeusz Kościuszko przed bitwą pod Racławicami. Przypomina o tym kolorowa tablica umieszczona tuż za wejściem na teren dworku.

Dopiero lata 50. XX wieku przyniosły odrodzenie dworu. Zaczęto adaptować go jako siedzibę Centrum Kultury. Organizowano spotkania poetyckie, koncerty, warsztaty teatralne. 

 W latach 70. i 80. XX wieku grali tu wybitni polscy i zagraniczni jazzmani m.in. Quartet Janusza Muniaka, Jazz Band Ball orchestra, Andrzej Zaucha, Tomasz Stańko i inni. 

Koncertowali też Ewa Bem, Marek Grechuta, Wojciech Młynarski czy Zbigniew Wodecki. 

Zajęcia teatralne dla dzieci i młodzieży zaczęły się w 1983 roku. Wystawiono ponad trzy tysiące spektakli. 

 Raz w tygodniu w piwnicach dworku spotykają się poeci.